Алексей Федорович Алексеев 1933 сыл ахсынньы 21 күнүгэр Чуукаар нэhилиэгин Кубалаах диэн дьикти, кэрэ айылҕалаах бөhүөлэгэр төрөөбүтэ. Өҥөлдьө сэттэ кылаастаах оскуолатын бүтэрэн баран, 1948 сыллаахха Дьокуускайдааҕы педагогическай училищеҕа үөрэнэ киирбитэ. 1952-1954 сылларга Чуукаар нэhилиэгин сэттэ кылаастаах оскуолатыгар учууталынан үлэлии сылдьан, Советскай Армия кэккэтигэр ыҥырыллан Ийэ дойдутугар ытык иэhин төлөөн сулууспалыы барбыта. Дойдутугар эргиллэн кэлээт Дьокуускайдааҕы государственнай университет нуучча тылын уонна литературатын салаатыгар үөрэнэ киирбитэ. 1962 сыллаахха үөрэҕин ситиhиилээхтик бүтэрэн, Хорула оскуолатын директорынан ананан айымньылаахтык үлэлээн истэҕинэ, 1963 сыллаахха саха государственнай университетыгар ыҥырыллан, бастаан ассистенынан, онтон преподавателинэн үлэлээбитэ. 1965 сыллаахха Томскайдаа5ы университекка аспирантураҕа үөрэммитэ. Төннөн кэлэн университетыгар үлэлии-үлэлии «А. Т. Твардовскай литературнай эстетичекай көрүүлэрэ» диэн тиэмэҕэ научнай диссертацияны 1968 сыллаахха ТГУ учуонай сэбиэтигэр ситиhиилээхтик көмүскээн филологическай наука кандидатын учуонай истиэпэнин ылбыта. А. Твардовскай поэзиятын дириҥник хорутан үөрэтэргэ аналлаах научнай куруhуогу тэрийбитэ, бэйэтэ салайан улэлэппитэ. Бу үгүс ыччат наука эйгэтигэр бастакы хардыыны оҥороругар олук уурбута. 1978-1983 с.с. историко-филологическай факультет деканынан таhаарыылаахтык үлэлээбитэ. 1981 сылтан советскай литература кафедратын бастакы сэбиэдиссэйинэн анаммыта.
Алексей Федорович биир уратытынан, студеннарга олус чугаhа, хас биирдии студеҥҥа ытыктабыллаахтык уонна кыhамньылаахтык сыhыаннаhара, наада буоллаҕына көмөлөhөрө. Университеты ситиhиилээхтик бүтэрбит оҕолору бэйэтин кафедратыгар хаалларан наукаҕа сыhыаран, кэнэҕэс учуонай оҥортообута. Ол курдук билигин наука эйгэтигэр киэҥник биллэр В. Переверзин, Н. Малыгина, С. Желебцова уо.д.а. кини научнай оскуолатын ааспыттара.
Алексей Федорович кэргэнинээн Олимпиада Еремеевналыын үс оҕолонон дьоллоохтук олорбуттара. Оҕолоро бары үрдүк үөрэхтээх, дьоhун дьон буола улааппыттара.
Алексей төрөөбүт Ньурбатын сирин-уотун уостубаттык таптыыра, дойдутугар тиийэн Чуукаар сирэйдээх эбэтин, быйаӊнаах Кубалаа5ын ходуhаларын эргийэ көтөн ийэ сирин илгэлээх салгынынан сайа тыынан, буор кута иӊпит көпсөркөй күөнүнэн сэгэлдьийэ дьаарбайан үөрэн-көтөн сынньанан кэлэр үгэстээ5э.
Ньурба улууhун Чуукаар сэлиэнньэтиттэн төрүттээх Алексей Федорович Алексеев сырдык аатын үйэтитэр сыалтан, Өрөспүүбүлүкэ5э филологическай үөрэхтээhин сайдыытыгар улахан кылааты киллэрбитин билинэн, Саха Республикатын президенэ В.А. Штыров 2009 сыл ыам ыйын 29 кунунээ5и анал ыйаа5ынан Ньурба оройуонун «Чуукаар орто уопсай үөрэх оскуолатыгар А.Ф. Алексеев аатын иӊэрэргэ» диэн Ыйаа5а тахсыбыта аймахтарын, үөрэнээччилэрин, нэhилиэгин дьонун үөрдүбүтэ. Саха Республикатын Государственнай Мунньа5ын (Ил Тумэн) вице-спикерэ, историческай наука кандидата Жирков Александр Николаевыһы, педагогическай наука доктора, профессор, Саха Республикатын наукатын үтүөлээх деятелэ, Саха Республикатын Государственнай Мунньа5ын (Ил Түмэн) Үөрэх уонна наука комитетын председателэ Григорьева Антонина Афанасьевнаны, педагогическай, филологическай наукалар доктордара, Саха Республикатын Үөрэ5ин министерствотын миниистири солбуйааччы, педагогическай наука доктора, профессор Никифорова Евдокия Павловнаны, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ преподавателэ Бурцев Анатолий Алексеевыһы, Саха Республикатын нэhилиэнньэ оло5ун-дьаhа5ын тэрээhинин государственнай комитетын государственнай сулууспа кадрга отделын салайааччыта Атласова Анна Николаевнаны, филологическай наука доктора, профессор Габышева Луиза Львовнаны, Россия үөрэ5ириитин Бочуоттаах улэһитэ, Саха Республикатын үөрэ5ириитин туйгуна, нуучча тылын уонна литературатын учуутала, 1 № Ньурба орто оскуолатын директора Васильева Валентина Романовнаны, Петрова Анна Васильевнаны Улуу нуучча тылыгар, литературатыгар уһуйан, саӊаттан саӊа са5ахтары арыйарга, наука5а бэриниилээх буоларга үөрэппитэ, ииппитэ-такайбыта убаастыыр учууталларын туһунан үтүө өйдөбүл өрүү кинилэр өйдөрүгэр-санааларыгар, сүрэхтэригэр хаалла5а. Үтүө киhи аата үйэлэргэ умнуллуо суохтаах!
I.Үөрэхтээhин кэрдиис кэмнэрэ.
1915-1920 сс. Церковнай-приходской оскуола
1923-1950 сс. Начаалынай оскуола
1950-1952 сс. Ситэтэ суох сэттэ кылаастаах оскуола
1952-1961 сс. Сэттэ кылаастаах оскуола
1953 с. Андайбыт уонна Чуукаар оскуолаларын холбоһуута
1961-1965 сс. А5ыс кылаастаах оскуола
1965 с. Орто оскуола;
Кубалаах начаалынай оскуолатыгар, нэһилиэккэ үөрэхтээһини бастаан тэрийбит, са5алаабыт сэбиэдиссэйдэр тустарынан биирдиилээн ахтыы да, бэйэлэрин суруйуулара да, хомойуох иһин, хаалбатах. Ол курдук, Посельскай Капитон Дмитриевич (1915-18 сс.), Кокшарская Мария Николаевна (1918-20 сс.), Анисимов Василий Григорьевич (1924-25 сс.), Иннокентьев Иван Васильевич (1925 сс.), Горохов Александр Иванович (1925-26 сс.), Винокуров Георгий Евгеньевич (1926-28 сс.) үлэлэрин кэрдиис кэмнэрэ. 1928 сылтан үлэлээбит сэбиэдиссэйдэр, дириэктэрдэр тустарынан суруйуулар, ахтыылар бааллар.
Кубалаах начаалынай оскуолатыгар оскуола аһылларыгар уон үс о5о үөрэммитэ архыып докумуоннарыттан биллэр. Ол са5ана олох ыарахан буолан, саха дьоно икки хос батталга олорбута. Улуу Октябрьскай социалистическай революция дарбаана, сыбахтаах саха бала5аныгар тиийэ кэлбитэ. 1920 сылтан Советскай былаас олохтоммута. Сир туӊэтиитэ са5аламмыта. 1922 сыллаахха саас бандьыыттар Кубалаахха тиийэн кэлэн оскуола5а олохсуйбуттар. Ол кэмҥэ, оскуола сабыллан, Төкөөнө5ө көһөн ыал дьиэтигэр үөрэтэ сылдьыбыттар. «Бандьыыттар оскуола сарайын сүгэнэн тобулута охсон чуол5ан оӊорон сааларын быктаран кыһыллары кэтэһэллэрэ» - диэн Алексеев Федот Иванович - Сөөдүөт кэпсиирэ. Дьону кыра табаар, табаах сыыhыгар кучуйа сатаабыттарын хас да киhи ону ылан баран куотан хаалбыт тугэннэрэ эмиэ баар эбит. Улахан үӊсүү суох буолан а5ыйах киhини тутан хаайа сылдьан баран ыыталаабыттар. Бандьыыттар кэнники Ньурба диэки киирбиттэр. Ол кэннэ оскуола салгыы үлэлээн барбыт.
Ыаллар алааhынан тар5аhан олорор кэмнэрэ да буоллар, о5ону хомуйан булгуччулаах үөрэхтээhин са5аламмыт. «Кубалаах ыраа5а бэрт, о5обут кыра» диэн элбэх ыал о5отун үөрэттэрэртэн аккаастыыр эбит. Онно барытыгар учууталлар бэйэлэрэ cүүрэр эбиттэр. Андайбыттан, Өнөлдьөттөн тиийэ кэлэн үөрэнэр буолбуттар. Учууталлар кулаактааhыҥҥа, дьиэни хотонтон араарыыга, ыраас олох иhин, кырдьа5астары үөрэхтээhиҥҥэ күүскэ үлэлииллэрэ. Ити үөhэ ааттаммыт оскуола сэбиэдиссэйдэрэ, учууталлара саамай ыарахан, уустук кэмҥэ үлэлээн ааспыттара. Чуукаартан бэйэлэрин солбуйар ыччаттары иитэн-үөрэтэн таhаарбыттара. Кинилэр үтүө ааттара үйэлэргэ хаhан да умнуллуо суо5а.
Оскуола үлэhиттэринэн уонна үөрэнээччилэринэн киэн туттар!
Оскуола медалистара
Прокопьев Виталий Михайлович – үрүҥ көмүс медалист
Виталий Михайлович 1951 сыллаахха сулууспалаах кэргэнигэр төрөөбутэ. Виталий Чуукаар оскуолатыгар үөрэммитэ, кини оскуола5а киириэ5иттэн үчүгэй үөрэнээччи этэ. Оскуоланы үрүҥ көмүс медалынан бүтэрбитэ. 1968 сыллаахха Томскай куоракка университетка үөрэххэ киирбитэ, ситиhиилээхтик туттаран, прикладной математика отделениетыгар 1973 с. үөрэ5ин үчүгэйдик бутэрбитэ, Томскайга бэйэтигэр үлэлии хаалбыта. ТИАСУР диэн институкка, лаборатория сэбиэдиссэйинэн үлэлээбитэ. 17 сыл «Томский институт автоматизированная система управления радиотехники»- диэн институкка үлэлээбитэ. Онтон бэйэтин Сахатын сиригэр көрдөhөн кэлбитэ, университекка үлэлээн испитэ. Дьокуускайга кииннээн аа5ар-суоттуур киин тэрийээри туруорсубута, аспирантураны бүтэрбитэ, учуонай буолаары сылдьыбыта, аа5ар-суоттуур массыына омук сириттэн ылыан ба5арбыта, 2 массыынаны университекка а5албыта.
Степанов Василий Васильевич – үрүҥ көмүс медалист
Василий Васильевич 1991 сыллаахха Чуукаар орто оскуолатын бутэрэн баран Киевтээ5и гражданскай авиация инженердэри бэлэмниир институтугар механиктэри үөрэтэр факультекка үөрэнэ киирбитэ. 1997 сыллаахха «Техническая эксплуатация самолетов и авиационных двигателей» идэлээх институту бүтэрбитэ. Ити сыл иккис дипломун, инженер-экономист идэтин, «Внешнеэкономическая деятельность предприятий» диэн специальностаах бүтэрбитэ. 1997 сыллаахха Мирнэйдээ5и авиапредприятие5а үлэни тэрийии уонна нуормалааһын дуоһунаска үлэ5э ылыллыбыта. 2005 сылтан самолеттары , двигателлэри көрүү, өрөмүөннээһин технигинэн үлэлиир.
Алексеев Сергей Васильевич – үрүҥ көмүс медалист
Мин 1980 сыллаахха Ленинскэй оройуон Чуукаар сэлиэнньэтигэр тѳрѳѳбүтүм. 6 кылааска диэри Абый орто оскуолатыгар үѳрэммитим. 1993 сыллаахха 7-с кылааска Чуукаар орто оскуолатыгар үѳрэнэ кэлбитим. 1997 сылга оскуолабын үрүҥ кѳмүс мэтээлинэн бүтэрэн 1997 сыллаахха ЯГУ физико-техническэй институтка «Радиофизика и электроника» диэн салаа5а үѳрэнэ киирбитим. 2002 с. кыhыл дипломунан түмүктээн 2002-2003 сс. Сибирское отделение СО РАН Институт физики полупроводников Новосибирскай куоракка аспирантура5а үѳрэммитим. Ситэ үѳрэммэккэ Дьокуускай куоракка кэлэн 2004-2008 сс. ОАО Ленагаз служба энергетики и водоснабжения диэн тэрилтэ5э энергитигинэн үлэлээбитим. 2008 сылтан ГУП Технический центр телевидения и радиовещания, главнай энергетигинэн үлэлиибин. Дьокуускай куоракка олоробун, кэргэннээхпин, биир о5олоохпун.
Саха Республикатын "Ньурба оройуон" муниципальнай тэриллии Алексей Федорович Алексеев аатын сугэр Чуукаар орто уопсай үөрэхтээhин оскуолата муниципальнай буддьуеттэн үбүлэнэр орто уопсай үөрэхтээhин тэрилтэтэ.
